“Sommige medicijnen veroorzaken overgewicht:
Praat erover met je arts “

Françoise Langens is huisarts in Amersfoort. Zij heeft meegeschreven aan de behandelrichtlijn voor obesitas en heeft gewerkt voor de Nederlandse Obesitas Kliniek. In dit artikel vertelt ze meer over medicatie die overgewicht kan veroorzaken en hoe daarmee om te gaan.

Het stimuleren van een gezonde leefstijl, o.a. ter voorkoming van overgewicht en hart- en vaatziekten, is al heel lang een belangrijk speerpunt in de praktijk van Françoise Langens. Ze probeert dit in elk patiëntgesprek terug te laten komen, ook wanneer ze medicatie voorschrijft.

Welke medicatie zorgt voor gewichtstoename?
Er zijn verschillende medicijnen die, naast het verhelpen van je klachten, ook overgewicht kunnen veroorzaken. Voorbeelden zijn o.a. antipsychotica, diabetesmedicatie en medicijnen tegen hoge bloeddruk (zie tabel 1). Van sommige medicatie kun je in heel korte tijd flink aankomen. Dat zie je met name bij een aantal antipsychotica, patiënten kunnen in een paar maanden soms wel meer dan 10 kilo aankomen. Bij andere medicijnen zie je de toename in gewicht over wat langere periode optreden.

Het is meestal heel lastig om de extra kilo’s weer kwijt te raken. Bovendien zorgt de gewichtstoename vaak voor veel onzekerheid en ongemak, stigmatisering en onbegrip, zelfs bij zorgverleners.

Denk maar eens aan een diabetespatiënt die te horen krijgt dat ze moet afvallen. Ze past haar eetpatroon aan, maar de diabetesmedicatie die ze voorgeschreven heeft gekregen, zorgt er ongemerkt voor dat ze toch aankomt. Vervolgens krijgt ze van haar huisarts te horen dat ze niet voldoende haar best heeft gedaan om af te vallen.

Praat met je (huis)arts
Françoise adviseert dan ook altijd in gesprek te gaan met je arts, alvorens tot medicatie over te gaan. Ze staat voor een holistische aanpak; het geheel uit verschillende standpunten bekijken. Wat is precies de klacht? Welke medicatie is daarvoor beschikbaar? Heeft deze medicatie bijwerkingen, zoals gewichtstoename? Wat betekent dit voor jou persoonlijk, heb je aanleg voor overgewicht? Is het wel nodig deze medicatie te nemen of kunnen veranderingen in je leefstijl ook het gewenste resultaat bieden? En als het wel nodig is, hoe houd je dan gewichtstoename binnen de perken? Er is bijvoorbeeld veilige en effectieve medicatie beschikbaar die de gewichtstoename remt (Metformine) en ook leefstijlaanpassingen kunnen helpen.

Voorkomen is beter dan genezen
Gelukkig ziet Françoise deze aanpak steeds vaker bij haar collega’s terug. Ook in de huisartsenopleiding is er steeds meer aandacht voor. Dat is nodig volgens haar, want ze vindt dat er nog te snel een beroep wordt gedaan op medicatie, zonder de gevolgen te overzien.

Zo ziet ze in haar praktijk steeds vaker patiënten met een zogenaamde App-duim, die vragen om een snelle oplossing middels een spuit corticosteroïden. Ze realiseren zich niet dat corticosteroïden gewichtstoename kunnen veroorzaken, terwijl er misschien ook andere oplossingen zijn. Zoals minder appen.

Natuurlijk is dat bij andere medicatie, zoals antipsychotica, een heel ander verhaal. Patiënten kunnen meestal niet zonder deze medicatie. Maar ook daar kan een gesprek vooraf veel leed voorkomen.

Uiteindelijk komt het neer op het vinden van de juiste balans tussen kwaal, oplossing en je persoonlijke situatie, geeft Françoise tenslotte aan. Met steeds meer focus op preventie, want voorkomen is nog altijd beter dan genezen!

Hoe zit dat eigenlijk bij jou, gebruik jij misschien medicatie die zorgt voor gewichtstoename?

Doe de WEEG & WEET checklist en bespreek deze met je huisarts.